Эксперт — о том, зачем власти разрушили мемориал Роману Бондаренко и почему так много сил тратят на борьбу с символикой

В воскресенье, 15 ноября, во время мирной акции протеста в Минске на так называемой «Площади Перемен» силовики жестко разогнали мирных граждан и разрушили созданный жителями столицы мемориал памяти погибшему Роману Бондаренко. Они избавились не только от БЧБ-символики, но и фотографий погибшего, цветов, иконок, лампадок, которые туда принесли люди.

Эксперт программы «Международная и внутренняя политика» аналитического центра «Украинский институт будущего» Игорь Тышкевич считает, что есть два объяснения этому:

«З аднаго боку, у разуменні тых жа самых сілавікоў і ўлады ўсё, што не дазволена, усё забаронена. З другога боку, паколькі дадзены народны мемарыял быў сімвалам пратэстаў і месцам канцэнтрацыі людзей, то ўлада, з майго пункту гледжання, вырашыла паказаць сваю сілу. Гэта азначае, што калі ў апанентаў ёсць нейкая сімволіка, яе трэба знішчыць. Што, у прынцыпе, і паспрабавалі зрабіць. Я б не сказаў, што гэта нармальна паводле логікі, але ў логіку ўлады такія рэчы ўмяшчаюцца».

Эксперт считает, что власти борются не просто с символикой, а с символом протестов, обратив при этом внимание, насколько расширилось использование БЧБ-символики в Беларуси.

«Яшчэ 10 год таму за герб «Пагоня», напрыклад, на майцы можна было загрымець на тыя ж самыя суткі. Зараз, калі глядзець хаця б заканадаўства, то гэта нематэрыяльная каштоўнасть беларускага народу, якая тэарэтычна ахоўваецца законам.

На мяжы 2018-2019 гадоў аналагічны працэс пайшоў і датычна бел-чырвона-белага сцягу. Але гэта ўсё працуе тады і толькі тады, калі для ўладаў і асабіста для Аляксандра Лукашэнка палітычная сітуацыя прадказальна ідзе ў пазітыўным, з яго пункту гледжання, кірунку.

Як толькі любая сімволіка становіцца цэнтрам канцэнтрацыі пратэстных настрояў і выразнікам пратэстнай актыўнасці, адпаведна ўключаецца рэжым, что калі гэта так, то мы, значыцца, будзем усё гэта знішчаць. Логіка тая ж самая, што і з народным мемарыялам», — пояснил Игорь Тышкевич.

На вопрос корреспондента «БГ» о том, почему белорусские власти в условиях политического кризиса выбрали вариант репрессий против общества вместо диалога с ним, аналитик отметил, что, даже если посмотреть на историю страны, то попытки диалога и некоторое потепление политической ситуации обычно шли после периода репрессий.

Читайте также: Избитый до смерти Роман Бондаренко и новая волна протестов, поломка на БелАЭС: главное с 9 по 15 ноября в Беларуси

«Зараз, у прынцыпе, тое ж самае. З аднаго боку самі выбары сталі моцным разражняльнікам і моцным шокам для Лукашэнка. Прычым тут пытанне не саміх выбараў, тут пытанне некалькіх папярэдніх гадоў, зменаў, якія былі ў беларускім грамадстве. Нагадаю, былі змены ў бізнэсе. Тут можна праверыць па топ-10 найбольш уплывовых бізнэсменаў 2013-2019 годоў, хто застаўся.

Тое ж самае гарадскі сярэдні клас, які з’яўляецца ядром пратэстаў на сёння. Для ўлады, для любой аўтарытарнай сістэмы, калі ты не маешь магчымасці ўступіць у дыялог на ўласных умовах, спрацоўвае механізм «Не можам гаварыць — давайце дадзім па галаве». У выпадку з гарадскім сярэднім класам з пратэстамі — гэта ўдвая справядліва хаця б таму, што ядро пратэстоўцаў — гэта не так званыя людзі тэлевізара. Гэта людзі, якія жывуць па-за ідэалагічнай інфармацыйнай сістэмай, якую выбудавала сённяшняя беларуская ўлада. Гэта людзі, якія атрымліваюць інфармацыю з інтэрнета, з сацыяльных сетак і гэтак далей. Пры гэтым улада на інфармацыйным полі пратэстоўцаў працаваць не ўмее. Сыходзячы з гэтага: «Сказаць не можаш — дай па галаве», — пояснил логику происходящего эксперт.

Игорь Тышкевич отмечает, что путь репрессий был предсказуем, но вместе с тем белорусские власти будут в дальнейшем все же пробовать организовать так называемый диалог, однако на своих условиях.

«Калі ёсць дамінуючы бок, які дыктуе, ёсць іншы бок, які просіць альбо чакае нейкай міласці», — добавил аналитик.

Читайте также: МВД – о воскресных акциях и протестующих: «Цинично использовали в своих целях факт смерти Романа Бондаренко» (видео)

Он считает, что в результате противостояния властей и мирно протестующих в Беларуси фактически были созданы два разных информационных поля, каждое из которых подпитывает энергию своих сторонников.

«Калі паглядзець, напрыклад, сітуацыю жніўня, была салідарызацыя беларусаў супраць гвалту ў першую чаргу і агульная мабілізацыя. Калі паглядзець зараз, то праяўляецца яшчэ адна лінія: гэта супрацьстаянне пэўных груп насельніцтва між сабой. І гэта была адна з задач улады: перанесці гэты вектар супрацьстаяння з «улады — насельніцтва» на «насельніцтва — насельніцтва». Я разумею, што тое, што я зараз сказаў, вельмі не спадабаецца тым, хто актыўна бярэ ўдзел у пратэстах, але трэба проста паглядзець як працаваць з інфармацыйным полем. Таму што калі ты аналізуеш, што адбываецца навокал, ты можаш перамагчы», — поделился результатами своего анализа ситуации в Беларуси Игорь Тышкевич.

Аналитик не исключает, что Роман Бондаренко — не последняя жертва нынешнего противостояния в Беларуси. Вместе с тем, он все же надеется на лучшее:

«Тут пытанне не ў гэтых лятучых брыгадах, што зразаюць лентачкі. Тут пытанне менавіта ў бытавым. Тая ж самая бабуля, якая што-небудзь кепскае скажа. Тыя ж самыя людзі ў невялікіх гарадах… Улада вельмі шмат робіць для таго, каб перанесці вектар супрацьстаяння на гэтую глебу. І паколькі няма дыялогу, але не палітычнага, а спробы выйсці на іншае інфармацыйнае поле ні з боку ўлады, ні з боку яе апанентаў, то адбываецца псіхаэмацыйная эскалацыя. Улічваючы, што сама ўлада дастаткова прыхільна ставіцца да гвалту, да таго, каб сілай падавіць, то, на жаль, верагоднасць такая ёсць, але я вельмі спадзяюся, што гэтага не будзе».